Burn-out wordt veelal in context gebracht met het werk en dat de oorzaak hiervan voortkomt uit een (te) hoge werkdruk wat leidt naar verhoging van de werkstress. De vraag is alleen, hoe het kan dat werknemer A vatbaarder is voor een burn-out dan werknemer B?

Ingrediënten voor een Burn-Out

Onderzoek toont aan dat burn-out een combinatie is van werk en privé, maar waar begint het? Wat is de trigger? Komt het door een te hoge werkdruk of kan de betreffende medewerker de verhoogde werkdruk niet meer aan doordat deze in disbalans is met zichzelf? Dat de disbalans zichtbaar en vooral voelbaar wordt door de stijging van de werkdruk en verlies van controle? Ook toont onderzoek aan dat individuen die hoog scoren op neuroticisme grote kans hebben op het ontwikkelen van een burn-out. Onder neuroticisme wordt verstaan individuen die een grote behoefte hebben aan o.a. controle en perfectionisme. Is het dan zo dat iemand dit ‘gedrag’ alleen op werk vertoont? Nee. Opgemerkt wordt dat deze ‘eigenschappen’ ook in het privéleven aanwezig zijn. De druk loopt onbewust op, zonder dat de individu dit in de gaten heeft en komt naar voren op het moment dat men het gevoel heeft de controle te verliezen, wat kan gebeuren bij een verhoogde werkdruk of anders switch naar een nieuwe functie (waarbij men in beginsel de controle ‘verliest’). Dus, de ingrediënten voor een burn-out zijn al aanwezig, echter is de vraag wanneer en hoe het tot uiting komt?

Controle en perfectionisme, privé

Het kan ook andersom, dat er ‘iets’ speelt in het privéleven waarbij men de controle verliest, in een diep dal terecht komt en het werk gewoonweg niet meer aankan. Verhoging van de psychische druk, vermindering van de veerkracht en gewoonweg geen controle meer over zichzelf dan wel de omgeving. Ja, onderzoek toont aan dat individuen die hoog scoren op neuroticsime een grotere kans hebben, echter hoeft dat dus niet. Het heeft alles te maken met hoe graag jij altijd alles onder controle wilt hebben. Is dat erg? Nee, want ieder mens wenst graag tot op een zekere hoogte controle, wat ook voorspelbaarheid geeft. Wanneer kan het een belemmering worden? Als jij daar zelf last van hebt dan wel je omgeving. Voorbeeld; dagelijks ben jij tot in detail bezig met de activiteiten, die jij alleen of jouw gezin behoren te ondernemen waarbij het a) moet gaan zoals jij dat wilt en b) ‘perfect’ moet gebeuren. De kans dat jij je gaat ergeren, als het niet gaat zoals jij dat wilt, dan wel de activiteit niet op de manier wordt uitgevoerd zoals jij dat wilt is aanwezig. De vraag is wat doe jij met de frustratie die jij voelt? Uit jij het of niet? Het uiten van de frustratie (wat natuurlijk niet leuk is voor je omgeving) is voor jezelf beter dan dat je dit niet doet. Het inhouden van de frustratie (hoe fijn dat ook voor je omgeving is) kan zowel op psychisch als op lichamelijk vlak klachten geven. Betekent dit nu dat zolang jij je frustraties blijft uiten dit op termijn niet zorgt voor klachten? Nee, ook niet, want de gevoelde frustratie (iedere keer weer) zal op den duur ook leiden tot psychische dan wel lichamelijke klachten met als verschil dat het bij ‘uiting’ langer duurt eer dat het tot klachten komt, dan als je het niet uit.

Controle, slag dieper

Inzoomend op controle, wat zit daaronder? Angst. Waarvoor? Dat je geen controle meer hebt over je eigen gevoelens en eigenlijk de angst dat je het niet meer kunt onderdrukken. Vaak is dit een onbewust proces, waar je niet eens bij stilstaat. De aanleg hiervan ligt vaak in de omgeving waarin je bent opgegroeid en dus de opvoedingsstijl van je opvoeders. Stel je nou voor dat je bent opgegroeid in een omgeving waarbij er sprake was van een autoritaire opvoedingsstijl waarbij jouw gevoelens er niet toe deden? Dat ratio belangrijker was dan gevoel? Waar het dan concreet op neerkomt is; je gevoel deed er niet toe en dit doet pijn. Door deze pijn niet te voelen gaat je psyche onbewust op zoek naar manieren (overlevingsstrategieën) om hiermee om te gaan met als resultaat; controle. De controle heeft dan vooral betrekking op het niet willen voelen van de pijn dat jouw gevoelens er niet toe deden. Wat de psyche ook doet is op zoek gaan naar manieren om jou hierin tegemoet te komen (overleving) zodat je de pijn ook daadwerkelijk niet voelt. Je schakelt als het ware ‘automatisch’ over naar je ratio. Dus je denkt en acteert vanuit je ratio, zonder je gevoel hierin mee te nemen. Doordat je juist niet wilt voelen wil je graag controle op ….. vul maar in, want als jij die controle niet hebt en dus niet vanuit je ratio kunt denken word je teruggeworpen op je gevoel. Je gevoel die je al heel lang geleden onbewust hebt ‘uitgeschakeld’, het gevoel waar je niet meer bij kan komen, waar je dus feitelijk niets mee kunt. Het punt is alleen dat je gevoel heel graag gehoord wil worden, waar jij dus geen gehoor aan geeft. Hoe harder jij het wegdrukt, des te harder het naar de voorgrond komt. Als dat wegdrukken niet meer lukt verlies jij dus de controle. Verlies van controle betekent dat je wordt teruggeworpen op je gevoel, maar dan ook op de gevoelens die al zolang zijn onderdrukt. Gevolg? Depressie. Een depressie zegt eigenlijk; ik wil dat je naar mij (gevoel) luistert, want je gaat al jaren over mijn emotionele grenzen heen.

Perfectionisme, slag dieper

Bij een autoritaire opvoedingsstijl hoort ook perfectionisme thuis; prestatiegericht en met andere woorden; je bent ‘pas’ van ‘waarde’ als je iets hebt bereikt. Dus is de kans aanzienlijk groot dat jij heel hard je best doet om alles zo goed mogelijk te doen, want dan heb je immers ‘waarde’. Dus enerzijds wil je controle (om niet te voelen en later omdat je er niet bij kunt) en anderzijds wil je perfectionisme, want alleen dan ben je van ‘waarde’. Stel je nou voor dat in je privéleven je omgeving niet doet (controle) wat jij zegt of het uitvoert op de manier (perfectionisme) zoals jij dat wilt? Los van een gezin, ook jij kunt de controle over jezelf verliezen en daarmee als de onderdrukte gevoelens steeds vaker naar boven komen (die jij dus niet meer kunt onderdrukken). Je verliest controle en daarmee ook de ‘perfectionisme’, die twee gaan namelijk hand in hand. Verlies van controle leidt tot ‘voelen’ waar je niets mee kunt waardoor je dus ook voor je gevoel (eigenlijk ratio) niet meer ‘perfect’ bent en daarmee; dat je geen ‘waarde’ hebt. Wat voor effect heeft dit op je werk? Juist, ook dat lukt niet meer waardoor de negatieve cirkel waar jij met jezelf in bent beland alleen maar groter wordt.

Controle en perfectionisme, werk

Andersom werkdruk gaat omhoog, hoe kan het dat jij daar last van hebt en je collega dat niet heeft? Als de werkdruk omhoog gaat betekent dat ook de werkstress omhoog gaat. De controle en perfectionisme worden steeds moeilijker. De druk neemt namelijk toe en daarmee ook de stress. Je verliest het overzicht (controle) en je kunt je werk minder goed uitvoeren (perfectionisme). Je gevoelens komen naar boven, doordat je ratio afneemt (verlies controle & perfectionisme) en ook daar heb je dus geen overzicht op. Dit is het begin van een negatieve cirkel wat zich blijft herhalen. Wat ook meespeelt is dat jij gewend bent om altijd heel hard je best te doen en altijd maar door te gaan (perfectionisme). Je geeft dus niet ‘op’ en blijft je verzetten. Dit maakt het alleen maar erger met als gevolg; depressie (burn-out). Dus een burn-out is eigenlijk niets anders dan een depressie waar jij met jezelf in terecht komt en wat dus vooral met jezelf te maken heeft. De depressie die voortkomt doordat jij geen controle meer hebt, niet meer ‘perfect’ kunt zijn. Daarom wordt burn-out ook omschreven als; draaglast is hoger dan de draagkracht er is geen balans.

Burn-out en grenzen

Wat je ook vaak leest is het niet aangeven van de grenzen. Dat klopt ook, want dat heb je niet geleerd. Jij hebt geleerd dat jij pas van ‘waarde’ bent als jij iets presteert (perfectionisme). Dus als je dan een grens zou aangeven (werk of privé) betekent het dus (onbewust) dat jij niet ‘perfect’ bent. Een slag dieper; aangeven van grenzen betekent dat je ‘iets’ niet aankunt en dat raakt het perfectionisme. Nog een slag dieper; toegeven dat je niet ‘perfect’ bent zou gelijk staan aan dat je geen ‘waarde’ hebt wat leidt tot onzekerheid en het teruggeworpen worden op je gevoel, die je onvoldoende herkend en erkend.

Concreet Burn-Out

Burn-out is niets anders dan een depressie en lichamelijke oververmoeidheid die op zijn beurt weer voortkomt uit de emotionele vermoeidheid. De depressie en de lichamelijke vermoeidheid komt voort doordat jij geen controle meer hebt, niet meer ‘perfect’ bent en een slag dieper; je psyche is moe geworden van de drang naar controle en perfectionisme. Set me free!

Aanmelden Zoom Psychologie

Aanmelden Artikels